BS. Phùng Huy Tuân Khoa Hiếm muộn, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ PCOS là gì? Hội chứng buồng trứng đa nang là một hội chứng đặc trưng bằng sự hiện diện của 3 yếu tố chính: hình ảnh buồng trứng đa nang điển hình trên siêu âm, vô kinh hoặc thiểu kinh và các dấu hiệu lâm sàng của cường androgen như béo phì, rậm lông. PCOS gồm những triệu chứng nào? Phụ nữ bị buồng trứng đa nang có thể có những triệu chứng sau:

Nguy cơ lâu dài ảnh hưởng lên sức khỏe của PCOS là gì? PCOS làm tăng nguy cơ tăng sản nội mạc tử cung, ung thư nội mạc tử cung, kháng insulin, tiểu đường type II, cao huyết áp, tăng cholesterol và bệnh tim mạch. Có thể điều trị khỏi PCOS không? Không thể điều trị dứt hẳn PCOS, chỉ có thể điều trị các triệu chứng giúp có thai dễ dàng và giảm các nguy cơ có thể có lên sức khỏe của phụ nữ. Làm thế nào để giảm nguy cơ tăng sản và ung thư nội mạc tử cung? Ở bệnh nhân PCOS vô kinh với thời gian lâu, nguy cơ tăng sản và ung thư nội mạc tử cung cao hơn bình thường. Nếu bệnh nhân không điều trị vô sinh, để giảm thiểu những nguy cơ trên, cần tạo vòng kinh nhân tạo tối thiểu 3 tháng 1 lần bằng cách sử dụng thuốc ngừa thai hay progesterone/progestins. Có thể làm gì để giảm nguy cơ tiểu đường type II? Cách tốt nhất để giảm nguy cơ tiểu đường type II là phải tiết chế, tập thể dục và giảm cân. Thuốc tăng nhạy cảm insulin có thể ngăn ngừa hay làm xuất hiện chậm tiểu đường. Những thuốc này còn làm tăng khả năng có thai và làm giảm hiệu quả của thuốc ngừa thai. Làm cách nào để giảm cholesterol và triglycerid? Thay đổi chế độ ăn, tập thể dục và giảm cân. Thuốc giảm cholesterol cũng có thể sử dụng, nhưng không nên sử dụng cho phụ nữ đang mong con. Tập thể dục thường xuyên sẽ tăng cholesterol có lợi và giúp cơ thể chuyển hóa đường tốt. Nguyên nhân gây mụn trứng cá là gì và làm cách nào điều trị? Phụ nữ PCOS thường da nhờn và có nhiều mụn là do cường androgen. Thuốc kháng androgen như spironolactone (Aldactone), Flutamide, cyproterone acetate (Diane 35) và Finasteride có thể giúp giảm mụn, cũng như ngừa thai. Những thuốc này không thể sử dụng khi đang mong con. PCOS liên quan như thế nào với tình trạng kháng insulin? Khoảng 30% phụ nữ bị PCOS có kháng insulin phát hiện được bằng các xét nghiệm thông thường. Cường insulin sẽ dẫn đến cường androgen do kích thích buồng trứng tăng sản xuất androgen và giảm SHBG. Tình trạng này có thể làm nặng thêm các triệu chứng PCOS. Giảm kháng insulin bằng cách sử dụng những thuốc tăng nhạy cảm với insulin (Metformin) có thể giúp phục hồi lại chức năng buồng trứng của phụ nữ bị PCOS. Có thể giảm cân là phương pháp điều trị vô sinh đầu tiên ở bệnh nhân PCOS không? Đúng, tuy nhiên, chỉ áp dụng đối với các trường hợp PCOS kèm với béo phì. Giảm cân giúp giảm kháng insulin, có thể gây rụng trứng tự nhiên. Tuy nhiên giảm cân nhanh sẽ có hại cho sức khỏe, do đó chỉ nên giảm cân từ từ. Giảm khoảng 10% trọng lượng cơ thể sẽ cải thiện các triệu chứng PCOS. Những phương pháp nào thường được dùng để kích thích buồng trứng trên phụ nữ bị PCOS? Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm: - Sử dụng thuốc kích thích buồng trứng: clomiphen citrate, FSH. - Đốt điểm buồng trứng. - Sử dụng thuốc tăng nhạy cảm với insulin (Metformin) Có phải Clomiphere Citrate là thuốc kích thích buồng trứng ở bệnh nhân PCOS không? Clomiphere Citrate là thuốc kích thích buồng trứng đầu tay, tuy nhiên chỉ khoảng 10% bệnh nhân PCOS có thai. Đa số trường hợp PCOS sẽ kháng Clomiphere Citrate. Do đó nếu sử dụng một hay hai chu kỳ Clomiphere Citrate mà không đáp ứng nên đổi cách điều trị. Có phải bệnh nhân PCOS có chất lượng trứng kém hơn bình thường không? Có thể, PCOS gây giảm chất lượng trứng. Nguyên nhân có thể do nồng độ insulin cao bất thường hay cũng có thể do môi trường cường androgen gây rối loạn quá trình phát triển nang noãn. Có phải quá kích buồng trứng thường gặp khi kích thích buồng trứng ở phụ nữ PCOS không? Biến chứng thường gặp khi kích thích buồng trứng ở phụ nữ PCOS là quá kích buồng trứng. Để tránh tình trạng trên nên bắt đầu kích thích với liều thấp và theo dõi qua siêu âm và định lượng estradiol. Có thể phối hợp metformin với thuốc kích thích buồng trứng sẽ làm giảm nguy cơ quá kích buồng trứng. Hội chứng nang hoàng thể hóa không vỡ (LUFS) là gì và liên quan thế nào với PCOS? LUFS (Luteinizing unruptured follicle syndrome) xuất hiện khi nang noãn phát triển bị hoàng thể hóa mà không phóng noãn. Hiện tượng này xuất hiện ở phụ nữ PCOS. Trong một số trường hợp LUFS, vẫn thấy có sự thay đổi của biểu đồ thân nhiệt và nồng độ progesterone giao động từ 5-15 ng/ml. Do đó, chỉ khẳng định chắc chắn là có hiện tượng rụng trứng khi người bệnh có thai. Phẫu thuật xẻ múi cam và đốt điểm buồng trứng là gì? Mục đích của phẫu thuật là giảm LH, androgen, giúp dễ phóng noãn và tạo vòng kinh trở lại. Phẫu thuật xẻ múi cam hiện nay ít được áp dụng do phải phẫu thuật mổ bụng. Với phẫu thuật nội soi ngày càng phát triển, đốt điểm trên buồng trứng trong điều trị PCOS ngày càng áp dụng rộng rãi. Nhiều nghiên cứu cho thấy sau phẫu thuật, tỷ lệ rụng trứng và có thai thay đổi từ 25-50%. Tuy nhiên, biến chứng của phẫu thuật là dính và có thể gây suy buồng trứng sớm do mô buồng trứng bị hủy hoại nhiều. Tỷ lệ biến chứng nhiều hay ít tùy vào kinh nghiệm của từng kỹ thuật viên. Có phải phụ nữ bị PCOS có tỉ lệ sẩy thai cao? Tỷ lệ sẩy thai dường như cao hơn ở phụ nữ PCOS, khoảng 45% hay cao hơn. Nguyên nhân và cơ chế thế nào vẫn còn đang được tìm hiểu, có thể do nồng độ LH trong máu cao. Một khả năng khác được đề cập là nồng độ insulin và glucose tăng cao ngăn cản sự làm tổ hay ảnh hưởng lên quá trình phát triển của phôi. Cùng với hiện tượng kháng insulin và rụng trứng trễ, chất lượng trứng xấu hơn dẫn đến phôi kém chất lượng nên giảm khả năng thụ thai và tăng nguy cơ sẩy thai. Tin ngắn Lần đầu tiên triển khai điều trị ICSI với tinh trùng sinh thiết từ mào tinh Từ tháng 3/2002, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, phối hợp với Bệnh viện Bình Dân bắt đầu triển khai kỹ thuật ICSI với tinh trùng sinh thiết từ mào tinh để điều trị cho các trường hợp sô sinh nam không có tinh trùng do tắc nghẽn. Đây là lần đầu tiên kỹ thuật này được triển khai tại Việt Nam. Tính đến tháng 6 năm 2002, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ đã điều trị cho 12 trường hợp, trong đó có 5 trường hợp siêu âm có thai trong lòng tử cung (tỉ lệ 42%). Phương pháp này mở ra hy vọng có con của nhiều cặp vợ chồng trước hay tưởng như không còn hy vọng. Chương trình TTTON tại Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ, sau 5 năm phát triển (từ 8/1997), đã lần lượt triển khai và thành công đối với hầu hết các kỹ thuật điều trị vô sinh hiện đại. Khoa Hiếm muộn Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ có nhiều đề tài báo cáo quốc tế Tại Hội nghị quốc tế lần III về “Các vấn đề còn tranh luận trong Sản Phụ khoa và Vô sinh” tổ chức tại Washington D.C., Mỹ tổ chức vào tháng 6/2002, Khoa Hiếm muộn, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ đã báo cáo 3 đề tài về các công trình nghiên cứu của khoa trong thời gian gần đây: 1. Phác đồ bổ sung estradiol trong giai đoạn hoàng thể đối với các trường hợp nguy cơ quá kích buồng trứng. 2. Hiệu quả của kỹ thuật giảm thai thực hiện trong giai đoạn sớm của thai kỳ. 3. Kinh nghiệm bước đầu thực hiện MESA-ICSI tại Việt Nam. Ngoài các đề tài báo cáo quốc tế, Khoa Hiếm muộn, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ còn có nhiều đề tài báo cáo trên các tạp chí, hội nghị, hội thảo chuyên ngành trong nước.

• Kinh nguyệt không đều (có ít hơn 6 chu kỳ kinh nguyệt trong một năm) hay vô kinh. • Cường androgen: tăng nội tiết tố nam; rậm lông, phát triển lông ở mặt, ngực bụng và tay chân; nổi mụn và da nhờn. • Vô sinh do rối loạn rụng trứng. • Hình ảnh buồng trứng đa nang trên siêu âm, buồng trứng lớn hơn bình thường. • Béo phì: kiểu bụng, BMI và tỷ lệ eo/hông tăng. • Kháng insulin, cường insulin và tiểu đường. Dầy sừng ở da. Một số vùng da như da gáy, cánh tay, ngực, đùi xuất hiện những mảng day dầy và tăng sắc tố. Nguyên nhân do rối loạn hấp thu insulin làm tăng lượng insulin trong máu. • Rối loạn lipid máu – Tăng LDL và giảm HDL cholesterol cũng như tăng triglycerides. Nguyên nhân gây nên PCOS là gì? Nguyên nhân chưa được biết rõ. Nhiều nghiên cứu cho thấy PCOS có thể do di truyền. Làm thế nào để chẩn đoán PCOS? Ngoài những biểu hiện lâm sàng nêu trên, việc định lượng nội tiết và siêu âm buồng trứng giúp chẩn đoán xác định hội chứng buồng trứng đa nang. Xét nghiệm nội tiết thường làm là: LH tăng cao, tỉ lệ LH/FSH tăng 2, Testosterone tăng >2,5nmol/L.